Risicovol onderwerp dat vele historici afschrikte. Enkele mijmeringen van een leek in het vak: een dromer over de Nederlanden.
Leefde de idee bij de Bourgondiërs of was het er alleen om te doen gebieden te veroveren of zichzelf los te maken van elke andere suzereiniteit?
Feit is dat Karel V hun erfgenaam is en op weinig na de Nederlanden in de schoot geworpen kreeg. En ze niet uit het oog verloor te midden van zijn talrijke andere bezittingen die er door familiale banden bijkwamen en van hem de grootste vorst der moderne tijden maakte.
Was hij lang genoeg kind of werd hij al te jong reeds tot volwassene omgetoverd? Sommige gedragingen wijzen op een te vroeg afgebroken jeugd, o.m. zijn houding tegenover zjn geboortedatum en zijn geboortestad.
Toch hadden zijn opvoeders hem het gevoel meegegeven van de verbondenheid der Nederlanden. Zodat hij er toe kwam in het machtsspel dat hij jarenlang meemakte tussen de Franse koning en de Duitse vorsten in de Nederlanden een uitgelezen bufferland te zien die de onderscheiden machten in evenwicht zou houden.
Zou hij er ooit aan gedacht hebben dat hij er meteen hun speeltuin van maakte waar zij op geregelde tijdstippen een stukje van veroverden of waarin zij een robbertje kwamen uitvechten? Dit zal wellicht zijn bedoeling niet geweest zijn toen hij de Bourgondische Kreits op de Rijksdag van Augsburg uitvaardigde en toen hij met de Pragmatieke Sanctie de opvolging in al de Nederlandse gebieden op identieke wijze geregeld wilde zien.
Na zijn dood traden voortdurend twee krachten op die de Nederlanden uiteen zouden drijven: interne en externe.
De eenheid der Nederlanden was kortstondig. De eenheidsgedachte bleef echter levendig bij bepaalde bevolkinsgoepen of bij sommige intellectuelen. Opvallend is dat de cartografie tot aan de drempel van de Franse tijd de Leo Belgicus heeft onderhouden alsook de terminologie rondom de Nederlanden. Na na de Franse bezetting en aanhechting, was er een korte pauze in het eindeloze proces van verovering, verbrokkeling, verkaveling, ja uitverkoop, tot versnippering over vijf staten. Interne maar ook externe, vooral Franse krachten deden de idee en de realiteit van de eenheid verwasemen.
Joris van Severen raapte de draad van de eenheid weer op die bedolven
lag onder het puin van de haast vier eeuwen geschiedenis en bouwde met
het Verbond van Diets Nationaalsolidaristen een staatstheorie waarbij hij
aansloot bij de ideeën van Karel V. Territoriaal zouden alle Nederlandse
gebieden zoniet moeten samengebundeld worden, dan toch samenwerken. Politiek
zou de Prins in zijn Raden zetelen: de Pragmatieke Sanctie werd niet zomaar
opgelegd: zij werd in elk hertogdom, elk graafschap aan de Staten Generaal
voorgelegd en telkens besproken en aangevuld met de wensen van elk gebied.
Kortom, de Prins in zijn Raden, zoals het Verdinaso het stelde.