Dit referaat bevat enkele resultaten van mijn onderzoek i.v.m. de verhouding
van Joris van Severen tot de avantgarde zoals die in zijn tijdschrift Ter
Waarheid naar voor kwam. Het is immers ontegensprekelijk zo dat van
Severen zich gedurende zijn gehele leven aangetrokken wist tot de artistieke
en literaire avantgarde, hoewel hij deze belangstelling na 1925, ongetwijfeld
bij gebrek aan geïnteresseerde en onderlegde gesprekspartners in de
door hem geleide politieke bewegingen, enkel nog in zijn privé-leven
cultiveerde.
Het waren dan ook slechts enige intimi die zich realiseerden dat van
Severen o.a. tijdens de Verdinaso-periode slechts één facet
van zijn bijzonder complexe persoonlijkheid openbaarde. Voor de Dinasoleden
en zeker voor de militianen was slechts één Van Severen relevant,
deze die hen als politieke leider en "maître à vivre" een
glorievolle Dietse toekomst voorspiegelde en hen etappegewijs naar het
Dietse Rijk zou leiden. Het was bijgevolg wachten op Rachel Baes, niet
toevallig zelf een kunstenares èn intieme vriendin van de Wakkenaar,
die met Joris van Severen. Une âme voor het eerst uitgebreid
aandacht besteedde aan deze "verborgen" van Severen. Waar Arthur de Bruyne
in zijn biografie Joris van Severen. Droom en daad nog enigszins
aarzelend een tipje van de sluier oplichtte ging zij dieper in op de literaire
en artistieke voorkeuren van de Verdinaso-leider.
Mijn bedoeling was om het door Baes ingeslagen pad verder te betreden
en aldus ook ietwat dieper door te dringen in de gevoels- en belevingswereld
van deze merkwaardige man die zijn ganse leven lang geklemd bleef tussen
moderniteit en traditie.
Het was echter niet de bedoeling u een exhaustieve studie van Ter
Waarheid aan te bieden. Dit zou immers een ver doorgedreven onderzoek
vergen en is ongetwijfeld het geknipte onderwerp voor een ernstige licentiaatsverhandeling.
Zo ben ik voorbijgegaan aan de Oost-Europese, Italiaanse en Angelsaksische
literatuur in Ter Waarheid. Om de vraag in hoeverre het blad al
dan niet tot de avantgarde behoorde op een zinvolle wijze te kunnen beantwoorden
koos ik voor een volgens een aantal items gestructureerde steekproef van
de in Ter Waarheid gepubliceerde bijdragen. Deze items waren de
invloed van het expressionisme, de betekenis van avant gardistische bladen
zoals L'Art Libre, Van Severen en de Franse literatuur, Ter Waarheid
en de moderne architectuur, Ter Waarheid en de moderne film en danskunst,
Ter
Waarheid en de moderne muziek en tenslotte Ter Waarheid en de
moderne schilderkunst/beeldende kunst". Binnen de onvermijdelijk beknopte
tijdsduur van mijn referaat zag ik mij, behoudens een oriënterende
inleiding en de eindconclusies van mijn onderzoek, echter verplicht u enkel
de invloed van de Franse literatuur op van Severen voor te stellen. Het
volledige onderzoek wordt integraal in één van de volgende
jaarboeken van het Studie- en Coördinatiecentrum Joris van Severen
gepubliceerd.