Jaarboek Joris van Severen – deel 7 (2003)

Aan Van Severens relatie met Rachel Baes, ging een andere vooraf. Ze was ontstaan in de jaren van de Eerste Wereldoorlog en eindigde tragisch met de plotselinge dood van de geliefde in het najaar van 1924. Dit verhaal over ‘Maine’ staat te lezen in zijn Oorlogsdagboeken en heeft hem diep getekend. Kurt Ravyts’ reconstructie ervan die Joris van Severen en Germaine Duccobu: het verhaal van een onmogelijke liefde tot titel kreeg, biedt meteen een gedegen toelichting tot de lectuur van de – nog te publiceren - Oorlogsdagboeken .

Aan het verschijnen van Patrick Spriets’ boek over de reeds genoemde Rachel Baes kan niet stilzwijgend voorbijgegaan worden: het vraagt om enkele kanttekeningen onzerzijds. Kurt Ravyts nam deze voor zijn rekening onder de titel: ”Ik ben alleen met mijn liefde zoals jij.” Joris van Severen en Rachel Baes.

De jongste decennia is “de mythe van de 80%” in de verdrukking gekomen. Dat percentage Vlamingen in het IJzerleger zou tot de flamingantische overdrijvingen behoren. Daniël Vanacker ging na wat Joris van Severen zelf daarover noteerde in zijn Oorlogsdagboeken en confronteert het met tientallen andere bewaard gebleven tijdseigen getuigenissen.

Eveneens uit de jaren voorafgaand aan het Verdinaso, stamt de briefwisseling tussen Joris van Severen en de Nederlandse historicus Frederik Carel Gerretson. Sam van Clemen speurde ze na en situeert ze in haar tijd. Van dezelfde Gerretson zou Van Severen in 1938 vernemen dat ze er nog steeds parallelle denkbeelden op na hielden.

Ondertussen ging op 21 september 2002 het 3e Colloquium Joris van Severen door. Het was gewijd zijn aan wat gemeenzaam het "sociaal project" van het Verdinaso kan genoemd worden. Ingeleid door Vik Eggermont werd daaraan in een drietal referaten aandacht besteed:

Romain Vanlandschoot beet de spits af met Van syndicalisme naar corporatisme. De rol van Juul Declercq in de jaren 1925-1932. Terecht kunnen we hier spreken van een microgeschiedenis die model kan staan voor een macrogeschiedenis. In dit jaarboek lezen we alleen maar - ‘pro memorie’ als het ware – de synthese van dit zeer uitgebreide referaat. De integrale tekst zal opgenomen worden in het volgende jaarboek.

In De bronnen van het solidarisme en het corporatisme van Joris van Severen speurt Frank Judo na bij welke denkers Van Severen te rade ging bij het formuleren van zijn personalistisch en solidaristisch alternatief voor de toen bestaande wanorde in de mens en de samenleving. Of hij daarbij een eenzame ontginner, dan wel een exponent naast andere, was van een nieuwe tijdsgeest, zal verdere studie moeten uitwijzen.

Edwin Truyens stond in voor het zeer gewaardeerde afsluitend referaat over Het nationale socialisme van Hendrik de Man. Overeenkomsten en verschillen met het nationaal-solidarisme van Joris van Severen. Uit Van Severens agenda’s weten we dat beide voormannen wel eens vaker van gedachten wisselden. Het referaat speurt evenwel dieper en gaat omtrent een aantal items na waar overeenstemming bestond en waar de breuklijnen gehandhaafd bleven.

Aan de colloquiumreferaten vooraf gaat een tekst van de hand van Maurits Cailliau - over het solidarisme als sociale leer en zijn katholieke achtergronden - die, ten behoeve van de jongere generaties, toelichting biedt bij de sociologische terminologie uit de jaren van het interbellum.

Eerder toevallig maakten we kennis met het gedicht Aan de Somme van Wiebren Tabak. De auteur is ons verder onbekend, maar het gedicht roept als het ware een stille verwijzing naar Joris van Severen en het drama te Abbeville op.  

________________

N.a.v. Joris van Severen. Zijn persoon, zijn gedachten, zijn invloed, zijn werk. Jaarboek 7, Uitgave Studiecentrum Joris van Severen, Ieper, 2003, 208 pp., ill., ISBN 90-76057-07-9. Ledenprijs: 21 EUR; niet-leden: 24 EUR + 3 EUR verzendkosten.